والیبال در ایران از اول تا کنون





والیــبال در سال ۱۸۹۵ میلادی مطابق با سال ۱۲۷۴ هجری شمسی، توسط ویلیام . جی . مورگـان مدیر تربیت بدنی کالج ‏Y.M.C.A‏ در ‏شهر هولیوک ایالت ماسا چوست امریکا ابداع شد که ابتدا مینتونت نام داشت.‏
مورگان پس از این که دوستش، جیمز نایسمیت، در سال ۱۸۹۱ ورزش بسکتبال را درهمان کالج ابداع کرد، با تلفیق ورزش هایی همچون ‏بسکتبال و تنیس، طرح ورزشی نو و مفرح را برای دانشجویان خود ریخت که بازی آن با توپی شبیه به توپ بسکتبال از روی توری مثل ‏تور تنیس انجام می گرفت. به همین منظور مورگان با استفاده از تور تنیس روی چمن که به دو طرف دیوار سالن ورزش بسته می شد و ‏با استفاده از توئی توپ بسکتبال که به دلیل سبکی وزن به دست ها آسیب نمی رساند ، بازی را شروع کرد و همین شروع کافی بود تا این ‏ورزش به سرعت از یک کالج به کالج دیگر و از شهری به شهر دیگر معرفی و منتقل شود. تا جایی که پس از یک سال (۱۸۹۶) مردم اکثر ‏ایالت های امریکا با آن اشنا شده بودند. در همین سال کمیته بین المللی ورزش کالج از مورگان دعوت کرد تا طی یک کنفرانس، قوانین و ‏مقررات ورزش ابداعی اش را در حضور اساتید کالج تشریح کند. مورگان هم کنفرانس را در سالن ورزشی کالج تشکیل داد. جایی که ‏تعدادی از دانشجویان را به دو گروه تقسیم کرده بود و در حالی که آنها مشغول بازی بودند نقطه نظرات خود را برای اساتید و اعضای ‏کمیته شرح می داد. پروفسور آلفرد.تی.هالستید در جریان همین کنفرانس و با مــشاهده نحوه این بازی، پیشنهاد داد که این ورزش از ‏مینتونت به والیبال تغییر نام پیدا کند. چراکه حرکت و نمود اصلی این بازی در رد و بدل شدن توپ از روی تور است. مورگان هم این ‏پیشنهاد را پذیرفت و به این ترتیب ورزش ابداعی اش شد والیبال. ‏
با اینکه والیبال در آغاز ورزشی سالنی بود و در محل های سرپوشیده انجام می شــد، ولی کم کم توسط خود مردم به زمین هــای ‏روبـــاز کشـیده شد و به شکل یکی از سرگرمی های محبوب تابستانی در پارک ها و ساحل ها درآمد.‏
‏ وضع قوانین والیبال
در آغاز برای والیبال قوانین خاصی تدوین نشده بود اما رفته رفته با همه گیر شدن آن نیاز به وضع قوانین و مقرراتی که انجام بازی را ‏برای همگان یکدست و آسان کند احساس شد. به همین دلیل؛
‏1.‏ در سال ۱۹۰۰ پذیرفته شد که هر ست بازی ۲۱ پوئن باشد.‏
‏2.‏ در سال ۱۹۱۲ سیستم چرخش به تصویب رسید.‏
‏3.‏ در سال ۱۹۱۷ پذیرفته شد که هر ست بازی ۱۵ پوئن باشد.‏
‏4.‏ در سال ۱۹۱۸ تصویب شد که تعداد بازیکنان هر طرف زمین ۶ نفر باشد.‏
‏5.‏ در سال ۱۹۲۱ موافقت شد که هر تیم با سه ضرب توپ را به طرف دیگر تور بفرستد. ‏
‏6.‏ در سال ۱۹۲۳ اندازه زمین بازی ۹×18 متر تعیین شد.‏
‏ به مرور، در سال های بعد، قوانین فراوانی برای این بازی وضع شد و بسیاری از قــوانین قبلی نیز تـــغییر کرد که هنوز هم این تغییرات ‏ادامه دارد. در واقع، یکی از مهمترین برنامه های کنگره بین المللی والیبال که هر چهار سال یکبار برگزار می شود تغییر در قوانین و ‏مقررات بازی والیبال است که به منظور کامل تر شدن، به روز شدن و ایجاد جذابیت در این ورزش به تصویب می رسد. به عنوان مثال در ‏کــنگره جهانی سال ۱۹۹۸ میلادی با تصویب و تغییر قوانینی مـــــانند روش امتیازگیری با ۲۵ پوئن برای ست های اول، دوم، سوم و ‏چهارم و ۱۵ پوئن برای ست پنجم و همچنین تصویب به خدمت گرفتن بازیکن لیبرو و آزادی ضربه زدن توپ با پا جذابیت و هیجان ‏فراوانی در والیبال به وجود آمد.‏
اولین های والیبال در ایران
والیـــبال اواخر ســــال ۱۲۹۹ هجری شــمــسی توســــط میرمهدی ورزنده، استاد بزرگ ورزش ، بــه ایـران آورده و تعلیم آن از ‏دارالمعلمین ورزش آغــاز شد. ‏
بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به شــکــل های مختــلفی انجام می شد. فنون و تاکتیک های والیبال ‏نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثراٌ با مشت زدن یا ضربه زدن ‏همراه بود با تــوپ بازی می کرد. ‏
در سال ۱۳۰۲ شمسی با استفاده از تــرجــمـه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای دیگر اجرا می شد، در ایران نیز رایج ‏شد. ‏
از سال ۱۳۰۴ توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مـــدت کــمــی طرفداران بسیاری جذب این ورزش شدند. به ‏طوری که تمرینات والیبال در سه محل ، به طــور جدی و مستمر شروع و دنبال شد. این سه محل عبارت بودند از:‏
‏ ‏
‏1. دارالمعلمین ورزش ‏
‏2. کلوپ شایسته یا اجتماعیون
‏ 3. کلوپ ورزشی کالج البرز. ‏
البته کالج البرز نسبت به دیگر مراکز ورزشی آن زمان، از امکانات بیشتر و بهتری بهره می برد و در نتیجه اکثر جوانان برای تمـریـن به ‏این محل می رفتند.‏
‏ اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کـــلوپ شایسته انجام شد که باهیجان فراوان توام بود. چون ‏مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آمده و بر هیجان آن ‏افزوده شود. این مسابقه مقدمه ای برای توسعه روز افزون این ورزش بود. ‏
بازی والیبال به تــدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در ‏شهرستانهای کشور رواج و عمومیت یافت. ‏
شهرستان اصفهان اولین شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مــســـابـقه شهرستان های ایران بین ‏دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشــد. ‏
تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط ‏شخصی به نام قمشه ای ساخته شد. ‏
در سال ۱۳۱۴ یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم والیبال باشگاه دربند جـام قهرمانی را برد. در همین سال نیز چند ‏مسابقه دوستانه و تشویقی بین تیمهای بانوان تــهـــران انجام شد. ‏
در سال ۱۳۱۸ اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات ســـایـر رشــــته های ورزشی برگزار شد.‏
در ابتدای تاسیس فدراسیون های ورزشی (سال ۱۳۲۴) والیبال وبـســکـتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ‏ادامه داشت. در آن سالها مسابقاتی تـــحــت عنوان قهرمانی باشگاه ها ، انتخابی ، قهرمانی مدارس و دانشکده های هر شهرستان و نهایتاً ‏قهرمانی کشور انجام می گرفت. ‏
اشــــغــال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم ، ارتباط ورزشی کشور ما به ویژه تیم های والیبال را با سربازان این نیروها ‏به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کـشــور بــود. در آن زمــان یــک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان ‏با ارتش روســیــه در بنــدر انـزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ایران خـــاتــمه یافت.‏
ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط دکتر سید ضیاءالدین شادمان، رئیس فـــدراسیون والــیــبال و بسکتبال وقت، و تهیه و ‏تنظیم آن توسط استاد کاظم رهبری، رئیس تربیت بـــدنـــی آموزشگاه هــای پــایــتــخت، که از داوران ممتاز والیبال در کشورمان ‏بودند، اقدامات ارزنده ای بود که شــکـل مــنظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود. ‏
در پــایـــان سال ۱۳۳۶ ، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و آقای امیرعباس امین به عنوان اولیــن رئیس فدراسیــون والیبال کار ‏خود را آغاز کرد. ‏
در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین المللی والیبال جهان مطرح شد و سرانجام یک سال بعد (سال ۱۹۵۹ میلادی) این ‏مهم به انجام رسید.‏
در سال ۱۳۳۷ برای اولین بار تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مســابــقه دوستانه با تیمهای ملی وب اشگاهی ‏و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد. ‏
چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات والیبال در بازیهای آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن و مربی ‏تـــیم هم استاد فــریــدون شریف زاده از بزرگان والیبال، بسکتبال و فوتبال آن دوران بود و سابقه عضویت در تیم گالاتاسرای ترکیه را ‏هم داشت. ‏
این تیم که برای اولین بار در چــنیـــن رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب نموده ‏و مدال نقره اولین دوره مسابــقــات والیبال بازیهای آسیایی را برای کشورمان بــه ارمغان آورد.‏
‏ پس از این مسابقات، فعالیت های بیــن الــمللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاسهای بین ‏المللی، دعوت از تیم هــای خارجی و اعزام تیمهای ملی کشورمان به تورنمنت ها و مسابقات رسمی بین المللی مانند بازیهای آسـیایی، ‏مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتشهای جهان، ناشنوایان جــهـان، ‏معلولین جهان و راه آهن های جهان و جام های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات و… بخشی از این ‏فعالیــت هـاست.‏
والیبال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

در سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تاثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه کشورمان و به علت تعویض های پیاپی روسای ‏فدراســیــون و تـغییرات وسیع در کادر هیئت رئیسه، برنامه های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می شــد در زمیــنــه ‏ورزش عــمــومــی و همگانی برنامه ریزی شود. لذا به جای رقابت های باشگاهی، برنامه ریزی بریا برگزاری همه ساله مسابقات ‏قهرمانی کشور انجام شد که این رقابتها همچنان نیز برگزار می شوند.‏
رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه ریزی در ورزش کشور، برنامه ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر ‏کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت. دوباره اعزام تیم ها به خارج از کشور و دعوت از تیم های خارجی از سر ‏گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی دوباره نهاد.‏
مسابقات والیبال بین المللی دهه فجر که از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۷۹ برگزار شد از جمله رویــداد هــای ارزنده در تاریخ والیبال ایران ‏اســت که به پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید و زمینه ای شد برای توجه باشگاه ها و تیمداری در والیبال داخلی. تا جایی که ‏لیگ های برتر و دسته اول باشگاه های کشور به شکل نوین خود یعنی آن طور که در دنیا معمول بود، پی ریزی شد و سال به سال رونق ‏یافت.‏
از سوی دیگر، در کنار مربیان داخلی در رده پایه به امر بازیکن سازی و آموزش توجه ویژه شد. همچنان که با حضور مربیان بین المللی ‏دیگری نظیر ‏
پارک کی وون
میلوراد کیاچ
زوران گائیچ ‏
خولیو ولاسکو ‏
و اکنون اسلوبودان کواچ

در راس کادر فنی مردان ایران علم روز والیبال به بازیکنان ایرانی تزریق شد. از این روست که طی سالهای اخیر عناوین متعدد جهانی و ‏آسیایی و مدال های رنگارنگ والیبال در رده های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان افتخار بی چون و چرایی برای ورزش ایران رقم زده و ‏والیبال را به عنوان پرافتخارترین ورزش گروهی ایران به همگان معرفی کرده است.‏



در این جا جا دارد یادی کنیم از زنده یاد \"حسین معدنی\" و فاتحه ای برای ایشان بفرستیم.